کنترل دمای گلخانه خیار

کنترل دمای گلخانه خیار

دماسنج

نصب دماسنج برای تعیین میزان حرارت گلخانه از ضروریات است برای اینکه از حرارت کل داخل گلخانه مطلع شویم بهتر است چند دماسنج در نقاط مختلف در گلخانه نصب کرد تا درجه حرارت همه جای گلخانه معلوم باشد بهتر است از دماسنج های ماکزیمم و مینیشم استفاده شود زیرا این نوع دما سنجها حرارت های چند ساعت قبلی گلخانه را هم نشان می دهند.

تهویه و خنک کردن گلخانه

هوا دادن گلخانه بمنظورهای زیر انجام می شود.

۱- برای پایین آوردن درجه حرارت، زمانی که گلخانه گرمتر از حد مطلوب باشد

۲- برای کاستن رطوبت نسبی بمنظور کاهش امراض قارچی

۳- برای تعویض هوا و تأمین گاز دی اکسید کربن

کاهش درجه حرارت

همانطوریکه قبلاً متذکر شده است گیاه حرارت بیش از اندازه را تحمل نمی کند بطوریکه اگر درجه حرارت گلخانه از حد مطلوب (برای خیار ۲۵ درجه سانتی گراد) زیادتر باشد بتدریج با افزایش حرارت از رشد و باردهی گیاه کاسته می شود این کاهش در ابتدا مختصر ولیکن با افزایش درجه حرارت از ۳۵ درجه بیشتر گیاه بشدت زیر فشار گرما قرار میگیرد و رشد آن بشدت کاهش مییابد.

که در اینصورت می باید با باز کردن دریچه های تهویه تا آنجا که ممکن باشد درجه حرارت را به حد مطلوب رساند.

کنترل دمای گلخانه خیار

تامین گاز Co2

هوای معمولی دارای حدود ۳٪ در هزار گاز کربنیک Co2 است که این مقدار برای عمل کربن گیری و تولید سبزینه گیاه (فتوسنتز) ضروری و کافی است.

ولی از آنجائی که که در محیط مسدود گلخانه ۲Co موجود در هوا به سرعت توسط گیاه مصرف می شود و می بایست همواره در طول روز با تهویه هوای گلخانه و عوض کردن هوای داخل آن نسبت به تأمین گازکربنیک مورد نیاز گیاه مبادرت نمود چه اگر گلخانه برای مدت طولانی بسته بماند کمبود CO2 باعث کاهش رشد و باردهی گیاه می شود.

در گلخانه های مدرن اکثراً گاز کربنیک رابطور مصنوعی افزایش می دهند و این عمل با استفاده از بخاری کوچک گازی در داخل گلخانه میسر می شود و البته با بخاری های کوچک نفت سوز هم گاهی اوقات این منظور تأمین می شود. به تجربه ثابت شده است افزایش گاز کربنیک در گلخانه به میزان ۵-۴ برابر حجم مورد نیاز گل محصول خیار را بطور قابل ملاحظه ای افزایش داده و باعث زودرسی آن همی شود.

کاهشی رطوبت

بسیاری از قارچ ها در هوای مرطوبت شروع به رشد و نمو می کنند و از طرفی رطوبت زیاد باعث می شود که پوشش گلخانه عرق کرده و این عرق بصورت قطرات آب روی شاخ و برگ گیاه بریزد و قارچهای بیماری زا در محیطی مناسب شروع به رشد نمایند و گیاه را مبتلا کنند .

در نتیجه در صورتی که گلخانه تهویه شود رطوبت نسبی پایین آمده و از عرق کردن گلخانه جلوگیری می شود و احتمال بروز امراضی قارچی کاهش هوا مییابد.

برای تهویه هوای گلخانه هم می شود از هواکشهای برقی تعبیه شده در سقف گلخانه استفاده نمود و هم می توان با بازنمودن دریچه هائی که دارای دیواره های جانبی و یا سقف گلخانه پیش بینی شده است هوای مرطوب را از گلخانه خارج نمود.

در مناطق گرم و مرطوب کشت خیار در گلخانه بدون داشتن کولر مقدور نیست زیرا فصل معتدل در آن مناطق کوتاه است و درجه حرارت خیلی زود از میزان قابل تحمل برای خیار تجاوز می کند.

در ایران در مناطقی که درصد رطوبت پایین است می توان از کولرهای آبی استفاده نمود.


شرایط محیطی گلخانه خیار
لوله کشی حرارت مرکزی

شرایط محیطی گلخانه خیار

شرایط محیطی گلخانه خیار

شرایط محیطی درون گلخانه گلخانه محلی است که شرایط پرورش و رشد گیاه مثل نور، حرارت، رطوبت و …. مواد غذائی و آفات و بیماری ها تحت کنترل قرار دارند.

نور مورد نیاز گلخانه

نور برای رشد گیاه و همچنین تأمین هزینه اهمیت حیاتی دارد و چنانچه نور کم باشد گیاه از نظر تبادل مواد دچار اشکال می شود و از طرفی تأمین نور مصنوعی گران تمام می شود در اینصورت گلخانه را باید در جائی نصب کرد که دور از دیوار ساختمان یا درخت باشد تا سایه انداز آن باعث جلوگری از تابش آفتاب نشود.

پوشش گلخانه باید حتی المقدور شفاف باشد تا نور بتواند براحتی بداخل گلخانه نفوذ کند.

چنانچه پلاستیکی باشد بایستی کدر کهنه و فرسوده نباشد زیرا نور کافی عبور نمی دهد در نتیجه گیاه باریک و بلند شده و محصول کافی تولید نمی کند. قطرات زیاد عرق باعث جلوگری از نفوذ نور شده و عملکرد پائین می آید.

 

حرارت مورد نیاز گلخانه

هر گیاه از زمانی که کاشته می شود تا زمانی که به بار می نشیند احتیاج به حرارت مطلوب و معینی دارد. که به آن حرارت Optimum نیز میگویند و در این حرارت بهترین نتیجه را از نظر رشد و باردهی دارد.

بطور مثال بهترین درجه حرارت برای رشد کاهو ۱۴-۱۵ درجه سانتیگراد است حال اینکه برای گوجه فرنگی ۱۸-۲۰ درجه سانتیگراد و برای خیار ۲۴-۲۵ درجه سانتیگراد میباشد. در نتیجه حرارت مطلوب یک گیاه ممکن اسنشت برای گیاه دیگر مطلوب نباشد.

در گلخانه بایستی درجه حرارت در درجه مطلوب آن گیاه نگهداشته شود تا محصول کافی و خوبی حاصل شود. هر قدر درجه حرارت گلخانه سردتر یا گرمتر از حد مطلوب باشد محصول تولیدی بهمان نسبت کاهش مییابد.

در هنگام شب هوای گلخانه نباید خیلی گرم باشد زیرا در شب گیاه مواد ذخیرهای تولید نمی کند و گرمای بیش از حد باعث می شود تعریق و تعرق گیاه زیاد شده و از مواد ذخیره ای موجود در گیاه بیهوده استفاده شود در نتیجه رشد شاخ و برگ زیاد و محصول تولیدی کاهش یابد.

برای خیار بایستی هوای گلخانه طوری تنظیم شود که شب جدود ۲۰ درجه و در هنگام روز . حدود ۲۵ درجه سانتیگراد باشد اگر هوای گلخانه خیار از درجه حرارت مطلوب کمتر باشد رشد بوته کم می شود و در صورت ادامه سرما میوه ها کوچک می مانند و اگر درجه حرارت دفعتاً کم شود میوه ها بد فرم شده و تمام یا قسمتی از میوه ها کمرنگ می شوند.

شرایط محیطی گلخانه خیار

وسائل ایجاد گرما

در گلخانه های دائمی بهترین روش گرم کردن محیط استفاده از هیتر گلخانه گاز سوز یا گازوئیلی است که در خارج از گلخانه مستقر کرده و هدایت آب گرم بوسیله لوله ها بداخل گلخانه موجبات گرمائی آنرا فراهم نمود.

باید این نکته را در نظر گرفت که معمولاً هوای گرم بعلت سبک بودن در بالا قرار می گیرد لذا لوله های آب گرم می بایستی در سطح گلخانه و در امتداد دیواره های جانبی آن قرار گیرند در این حالت حرارت بطور یکنواخت منتشر می شود. در گلخانه های تونلی پلاستیکی و موقت بطور معمول از کوره های هوای گرم استفاده می شود که در داخلی یا خارج از گلخانه نصب میگردد.

این کوره ها دارای پروانه ای هستند که هوای گرم را با سرعت خارج میسازد. برای هدایت بهتر هوای گرم در داخل گلخانه معمولاً از رول های پلاستيکی دو لایه استفاده می شود بدین طریق که یک سر رول به کوره هوای گرم وصل می شود و یک شسر دیگر تا انتهای گلخانه ادامه دارد در اثر فشار هوای گرم رول پلاستیکی باد کرده و بشکل لوله استوانه ای در میآید.

در فواصل معین مثلاً فواصل نیم متری در طول لوله سوراخهائی تعبیه می شود تا هوای درون آن بداخل گلخانه نفوذ کند بهتر است سوراخ ها بطرف پائین باشند یعنی در قسمت زیرین کانال تا هوای گرم بسمت پائین هدایت شود. اگر کوره هوای گرم داخل گلخانه بود باید مواظب بود تا دود از مشعل و دودکشی آن بداخل گلخانه رسوخ نکند. چه از اینصورت بوته های خیار صدمه دیده و زرد می شوند در نتیجه تولید میوه کاهش مییابد.


لوله کشی حرارت مرکزی
یونیت هیتر

احداث گلخانه کاشت خیار

احداث گلخانه کاشت خیار

احداث گلخانه کاشت خیار

احداث گلخانه ای در ایران به ۴۰ سال قبل بر می گررد که توسط آلمانی ها وارد کشور شد است ، اکثر گلخانه از نوع شیشه ای با اسکلت فلزی بود که به منظور کارهای پژوهشی مورد استفاده قرار می گرفت ، با فراگیر شدن احداث گبخانه و ورود پوششهای پلاستیکی اغلب گلخانه ها با اسکلت چوبی و پوشش پلاستیکی ساخته شد.

با توجه به عدم امکان کنترل همه ی عوامل محیطی در این نوع گلخانه تمایل برای احداث گلخانه های مدرن و مکانیزه به شدت در حال افزایش است هر چند گلخانه های سنتی به دلیل ارزان بودن هنوز هم استفاده می شود افزایش سطح کشتهای گلخانه ای در ایران با توجه به مزایای آن و به واسطه ی حمایت دولت از این تولید و استقبال فارغ التحصیلان کشاورزی از آن محسوس بوده است.

احداث گلخانه

اگرچه این افزایش سطح و تولید در مقایسه با کشورهایی مانند چین و ترکیه قابل مقایسه نمی باشد اما چشم انداز این بخشی از تولیدات کشاورزی امیدوار کننده است. مجموع مساحت گلخانه های ایران تا پایان سال ۱۳۹۲ بیش از ۸۸۱۶ هکتار بوده که عمدتا به کشت های سبزی و صیفی شامل خیار، گوجه فرنگی، بادمجان، کدو، انواع فلفل ها و تولید گل های زینتی و محصولاتی نظیر توت فرنگی و موز اختصاص داشت.

تاثیر مساحت گلخانه

میانگین مساحت کل واحدهای گلخانه ای در استان ۶۸۷۷ متر مربع برآورد گردید. میانگین مساحت گلخانه ها در گروه واحدهای زیان ده ۳۸۰۰ در حالیکه در گروه واحدهای سودآور ۹۰۰۰ متر مربع بود. این اختلاف از نظر آماری نیز کاملا معنی دار بود. بنابراین می توان نتیجه گرفت در شرایط فعلی به دلیل هزینه های سرمایه گذاری بالا در احداث گلخانه، واحدهای کمتر از ۹۰۰۰ متر مربع در استان صرفه اقتصادی
ندارند و موفقیت کمتری خواهد داشت.

تاثیر ارتفاع گلخانه

در خصوص ارتفاع گلخانه، میانگین ارتفاع سازه در واحدهای گلخانه ای مورد بررسی در استان حدود ۴/۵۴ متر برآورد گردید که میانگین ارتفاع سازه از کف گلخانه در واحدهای زیان ده و سودآور به ترتیب ۴/۱۵ و ۴/۸۲ متر بود. این اختلاف از نظر آماری نیز کاملا معنی دار بوده است. لذا می توان نتیجه گرفت که ارتفاع زیادتر در گلخانه ها در شرایط آب و هوایی استان کهگیلویه و بویراحمد می تواند باعث کاهش تحت تأثیر آن قرار داد.

وضعیت کاشت گلخانه ای

شواهد نشان میدهد که تولید در واحد سطح در شرایط فعلی گلخانه های ایران پایین است. به نحوی که میزان سبزیهای گلخانه ای به طور میانگین به ۱۸-۲۵ کیلوگرم در متر مربع است که در مقایسه با سایر کشورها پایین می باشد و این امر باعث کاهش بهره وری و یا سوددهی گلخانه به ازای واحد سطح شده است.

به منظور بررسی عوامل موثر بر تولید محصولات گلخانه ای و بازده اقتصادی واحدهای تولید گلخانه ای، ویژگی های خاکشناسی مانند بافت خاکث، شوری یا EC خاکی، EC آب، میزان فسفر و پتاسیم قابل جذب و اسیدیته یا pH آب و pH خاک، مورد بررسی قرار گرفتند.

همچنین برخی از ویژگی های شخصیتی گلخانه داران از جمله سن، تجربه و سطح تحصیلات در دو گروه از گلخانه داران زیان ده و سودآور مورد مقایسه قرار گرفتند. ضمن اینکه مساحت گلخانه و ارتفاع از کف تا سقف گلخانه نیز ، در دو گروه از گلخانه داران زیان ده و سودآور مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج این بررسی بر اساس یک تحقیق پژوهشی که در استان کهگیلویه و بویراحمد انجام گرفته است و ارائه شده است.


تامین گرمایش گلخانه در فصل زمستان
تامین گرمایش گلخانه