اهمیت کنترل دما و نقش آن در حفظ سلامت جوجه ها در مرغداری
پرندگان از دسته حیوانات خونگرم می باشند و این بدین معنا است که همانند پستانداران می توانند در یک محدوده مشخص، دمای بدن خود را تنظیم کنند.
اما پرندگان در هنگام تولد چنین توانایی را ندارند.
در مرحله جنینی و چند روز اول بعد از هچ، دمای بدن آنها تحت تاثیر درجه حرارت محیط اطراف می باشد. پرندگان در دمای بهینه متناسب با سن به رشد مطلوب می رسند، اما در چند روز اول زندگی نمی توانند دمای بدن را تنظیم کنند.
در انکوباتور، به منظور تامین حرارت مورد نیاز جنین، دما بدقت تنظیم و کنترل می شود.
در شرایط ایده آل بین حرارت تولید شده توسط جنین، حرارت دفع شده از سطح تخم مرغ و دمای محیط انکوباتور تعادل برقرار خواهد بود؛ بطوریکه حرارت جنین در
حد مطلوب و مناسب تنظیم می شود.
در جوجه ها در صورتیکه بین حرارت دفع شده از بدن و دمای محیط تعادل برقرار نشود، جوجه ها یک شرایط بحرانی را تجربه خواهند کرد.
بنابر این کنترل و تنظیم دمای بدن جوجه ها هزینه بر است، این هزینه از طریق افزایش مصرف دان جهت افزایش تولید حرارت و یا با ایجاد محدودیت مصرف دان جهت کاهش تولید حرارت، به مرغدار القاء خواهد شد.
در جنین پرندگان، روند تغییر از حالت خونسردی به خونگرمی ۵ تا ۶ روز طول میکشد.
این روند از روز ۱۹ جنینی انکوباسیون) شروع شده و در ۴ یا ۵ روزگی تکمیل می شود.
در جوجه های حاصل از گله های مرغ مادر جوان، ممکن است این روند ۲۴ تا ۴۸ ساعت بیشتر طول بکشد.
این بدین معنا است که توانایی جوجه یک روزه، در تنظیم و نگه داری دمای بدن، همانند جنین پرنده در تخم مرغ است و اگر شرایط محیطی در چند روز اول دوره پرورش، مطلوب و مناسب نباشد ممکن است دمای بدن جوجه شدیدا افت نماید.
در مدت ۲ ساعت پس از خروج از تخم، دمای بدن جوجه تا ۵ درجه سانتی گراد کاهش می یابد بطوریکه دمای بدن جوجه از ۴۰ درجه به ۳۵ درجه سانتی گراد میرسد.
در این مدت اگر جوجه ها بلافاصله خشک نشوند، دمای بدن جوجه ها تا مرز ۳۳ درجه هم کاهش می یابد. اگر دمای سالن در حد مطلوب و مناسب باشد اما کف سالن و بستر سرد باشد
کمتر از ۳۰-۲۹ درجه سانتی گراد) پرندگان حرارت زیادی را از طریق پاهایشان از دست میدهند و سپس روی زمین میخوابند و چون در این وضعیت بخش زیادی از بدنشان با کف سالن در تماس است، دمای بدن به سرعت کاهش می یابد.
بنابراین واضح است که برای جلوگیری از افت دمای بدن در جوجه های یک روزه، تنها تنظیم دمای سالن کافی نمی باشد و دمای کف و بستر نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
این موضوع شبیه حالتی است که انسان با پای برهنه بر روی زمین سرد قدم بزند.
اگر چه همانند سایر حیونات تازه متولد شده، جوجه های یک روزه، قادر میباشند با طیف نسبتا وسیعی از تغییرات دمای بدن تطابق حاصل نمایند، اما اگر دمای بدن بسرعت به حد مطلوب برگردانده نشود، ممکن است جوجه ها در طی دوره پرورش مشکلات بسیار زیادی را تجربه کنند.
اولین واکنش جوجه نسبت به این وضعیت، ایجاد سر و صدا برای جلب توجه بیان نیاز به حمایت خواهد بود. در صورتیکه پرورش دهنده عکس العملی نشان ندهد و کاهش دمای بدن ادامه یابد، جوجه روی زمین دراز می کشد، این حالت کاهش دمای بدن را تسریع می کند.
در چنین وضعیتی جوجه ها دچار استرس شده و بدنبال آن مانع فعالیت صحیح و مناسب سیستم ایمنی جوجه شده و منجر به افزایش حساسیت جوجه به عفونت کلی باسیلی و یا عفونت با سایر باکتری ها و افزایش تلفات در هفته اول می شود.
خوابیدن جوجه روی زمین مانع دسترسی جوجه به آب و دان خواهد شد و در صورتیکه در ساعات و روزهای اول جوجه ها هیچ دانی دریافت و هضم نکنند، تولید حرارت حاصل از واکنش های متابولیسمی بدن، به حداقل میرسد.
همچنین جوجه هایی که در هفته اول، استرس سرمایی را تجربه میکنند؛ با وجود تلفات کم نمی توانند پتانسیل ژنتیکی خود را نشان دهند.
این جوجه ها در چند روز اول رشد نمی کنند و در همان وزن زمان هچ باقی می مانند در حالیکه سایر جوجه ها به رشد خود ادامه داده و به وزن ایده آل خود میرسند.
اختلاف وزن جوجه ها نه تنها سبب کاهش میانگین وزن در سن ۷ روزگی می شود بلکه منجر به کاهش میزان یکنواختی گله خواهد شد که این وضعیت ممکن است تا پایان دوره پرورش ادامه یابد.
حساسیت جوجه ها به نوسانات حرارتی ممکن است اثر بخشی واکسیناسیون به روش اسپری در روز اول را تحت تاثیر قرار دهد.
مصرف آب زیاد برای تهیه محلول واکسن و اندازه نامناسب قطرات واکسن، مهم ترین علل واکنش های پس از واکسیناسیون می باشند.
زمانی که محلول واکسن بر روی جوجه ها اسپری می شود، تبخیر شدن آب واکسن سبب سرد شدن بدن جوجه ها می شود؛ بخصوص اگر جوجه ها در شرایط محیطی نامناسب نگه داری شوند.
استرس حرارتی در مراحل ابتدایی پرورش و تضعیف سیستم ایمنی ناشی از آن، منجر به سپتی سمی باکتریایی حاد و مزمن و یا عفونت های ویروسی در سیستم تنفسی می شود.
اندازه نامناسب ذرات اسپری واکسن در هنگام واکسیناسیون، به تنهایی نمیتواند عامل و علت واکنش های پس از واکسیناسیون و مشکلات ناشی از آن باشد.
در بسیاری از موارد پخش شدن ناخواسته قطرات واکسن و خیس شدن جوجه ها به همراه شرایط محیطی نامناسب علل بروز این مشکلات می باشند.
جدول ذیل بیانگر حرارت مورد نیاز طیور در سنین مختلف در سالن های پرورش می باشد.
اثر دمای بالا بر سیستم ایمنی جوجه های گوشتی تولیدات جوجه های گوشتی نقش مهمی را در تامین غذای انسان دارند.
سیستم ایمنی پرندگان نقش حفاظتی علیه بیماریها و آنتی ژن های وارد شده به بدن طیور دارد؛ لذا فعالیت این سیستم نیازمند نگه داری پرنده در شرایط مناسب محیطی، تغذیه ای و فیزیولوژیکی می باشد.
پرندگان اهلی فقط در طیف دمایی بین ۲۴-۱۸ درجه سانتی گراد قادر به زندگی سالم خود می باشند و هرگونه افزایش دما بالاتر از این طیف موجب اثرات زیان باری مانند کاهش در خوراک مصرفی، کاهش در سرعت رشد، کاهش در تولیدات، تضعیف و سرکوب سیستم ایمنی و در نهایت مرگ در حیوان خواهد شد.
علت افزایش مرگ و میر به دلیل نقش سرکوب کنندگی گرما بر سیستم ایمنی و تضعیف مقاومت حیوان گزارش شده است.
در مطالعه ای میزان مرگ و میر جوجه های گوشتی در گروه دچار استرس گرمایی ۳۱ / ۷ درصد و در گروه شاهد میزان مرگ و میر ۵ درصد تعیین شده است.
لازم به ذکر است که اثرات دمای محیط بر بدن حیوان بستگی به عادت پذیری و سازگاری حیوان به درجه حرارت محیط دارد.
در اوایل دوره زندگی ممکن است استرس باعث کاهش در مقاومت حیوان بالغ در مقابل تغییرات آب و هوایی گردد.
به طور کلی هنگامی که حیوان در دمای محیطی بیشتر از منطقه خنثی قرار گیرد دچار استرس گرمایی خواهد شد که این استرس می تواند از طریق تشعشعات نور خورشید و دمای هوا رخ دهد.
لازم به ذکر است که پرندگان حین مواجه شدن با دمای بالا نسبت به پستانداران به دلیل نداشتن غده عرق، داشتن دمای بدنی بالا (۴۱٫۵ درجه سانتی گراد) و داشتن پر آسیب پذیرتر می باشند و در مواجه با استرس گرمایی به له له زدن جهت حفظ تعادل دمای بدن خود متوسل می شوند.
به همین دلیل توجه به دمای پرورش جوجه های گوشتی جهت عملکرد بهینه سیستم ایمنی و شاخص های تعیین استرس گرمایی جهت پیشگیری از سایر آسیب های وارد شده بر پرنده بسیار مهم می باشد.
هنگامی که دمای محیط و رطوبت نسبی بیشتر از حد
طبیعی خود رود توانایی کلی پرنده کاهش پیدا می کند که این پدیده منجر به ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی نامطلوبی در بدن حیوان می گردد.
افزایش دما باعث کاهش در فعالیت های آنابولیکی و افزایش در فعالیت های کاتابولیسمی بافت می گردد.
که این کاهش در آنابولیسم به واسطه کاهش در میزان خوراک مصرفی و کاهش در انرژی قابل متابولیسم اتفاق می افتد.
تغییر در عملکرد بیولوژیکی شامل کاهش در میزان خوراک مصرفی و اختلال در متابولیسم پروتین ها، لیپیدها، مواد معدنی، ویتامین ها، واکنش های آنزیمی، ترشح هورمون ها و متابولیسم خون می باشد.
به طور کلی استرس گرمایی موجب کاهش در غلظت پلاسمایی عناصری مانند (آهن، روی، سلنیوم، مس و کروم) و همچنین کاهش در غلظت ویتامین های آنتی اکسیدان کننده مانند ویتامین های E و C) در سرم و بافت می گردد.
اسید اسکوربیک جهت کاهش استرس گرمایی در پرنده مناسب است؛ زیرا این ویتامین موجب کاهش سطح کرتیکوستروئید ها در خون می گردد.
مصرف آنتی اکسیدان ها در جیره غذایی باعث کاهش خسارت ناشی از استرس از طریق کاهش در آزاد سازی رادیکال های آزاد می گردد و آنتی اکسیدان ها نقش مهمی در سرکوب رادیکال های آزاد دارند.
در دمای بالا به دلیل تغییر در فاکتور رشد و گیرنده آن، بیان mRNA دچار اختلال شده و در پی آن رشد کاهش می یابد.
اثر دمای بالا بر فعالیت هیپوتالاموس در دمای بالای محیط گیرنده های دما، امواج عصبی سرکوب کننده ای را به سوی مراکز اشتها در هیپوتالاموس مخابره می کنند که باعث کاهش در میزان خوراک مصرفی می گردد.
در نتیجه افزایش دما تغییرات فیزیولوژیکی در بدن حیوان به دلیل اختلال در ترشح هورمون ها و آنزیم ها رخ می دهد.
به طوریکه استرس گرمایی می تواند موجب تحریک هیپوتالاموس و اثر آن بر هیپوفیز و تحریک آزاد شدن کرتیکوستروئید ها، کتکول آمین ها و پراکسیده شدن لیپیدها در غشاهای سلول گردد.
طی مطالعه ای حیواناتی که توسط تزریق اپی نفرین در معرض استرس اجباری قرار گرفته اند سطح رتینول و آلفا توكفرول و غلظت اسید اسکوربیک در پلاسما و سلولهای خونی آن ها کاهش پیدا کرده بود و این در حالی است که سطح لیپید های پراکسید شده زیاد و رادیکال های آزاد زیادی را آزاد می کنند.
گرمای زیاد تولید فاکتور آزاد کننده هورمون را از هیپوتالاموس مهار می کند که باعث کاهش در ترشح هورمون های هیپوفیز مانند کاهش در ترشح هورمون انسولین و احتمالا تیروکسین می شود.
اثر دمای بالا بر سیستم ایمنی میزان سرکوب سیستم ایمنی بستگی به شدت و طول دوره استرس گرمایی دارد.
استرس گرمایی موجب کاهش در سنتز لنفوسیت های Tو B می گردد.
با افزایش فعالیت در غده آدرنال طی استرس و بالا رفتن کرتیکوستروئیدهای سرم این عامل می تواند باعث سرکوب فاکتور تکثیر سلول یا اینترلوکین ۲ شده که اثر منفی بر رشد پرنده دارد.
بر اساس یافته های موجود جوجه های در معرض استرس گرمایی حاد دارای تیتر آنتی بادی کمتری علیه SRBC در مقایسه با جوجه های در معرض استرس گرمایی مزمن می باشند.
همچنین جوجه های پرورش داده شده در معرض دمای ۴۳ – ۳۲٫۲ درجه سانتی گراد تیتر آنتی بادی آن ها به شدت کاهش پیدا کرده و کاهش در فعالیت فاگوسیتوزی ماکروفاژها مشاهده می شود.
دمای بالا موجب کاهش در تولید سلول های عرضه کننده آنتی ژن می گردد.
تاثیر کرتیکوستروئید ها بر سیستم ایمنی به طور ظاهری بر جمعیت سلول های T می باشد.
بیشتر کرتیکوستروئید ها در شرایط دمایی بالا به سلول های تیموس متصل شده و باعث کاهش در پاسخ ایمنی می گردند.
به طور کلی افزایش دما باعث سرکوب سیستم ایمنی (خونی و سلولی) و کاهش در وزن اندام های لنفاوی (بورس، تیموس، طحال و سلول های خونی سفید، افزایش درصد مونوسیت ها و افزایش در نسبت هتروفیل ها به لنفوسیت ها، کاهش در تیتر آنتی بادی و کاهش در فعالیت سلول های T کمکی می گردد.
مکانیسم دقیقی که چگونه استرس گرمایی باعث سرکوب سیستم ایمنی می گردد، هنوز به طور کامل شناخته نشده است.
میزان سرکوب سیسم ایمنی بستگی به شدت و طول دوره مواجه شدن پرنده با استرس دارد.
در کل ارتباطی مستقیم بین استرس گرمایی و سلول های واکنش دهنده ایمنی غیر اختصاصی وجود دارد.
شاخص های تعیین استرس وارد شده بر پرنده :
۱- یکی از مهم ترین شاخص های تعیین استرس وارد شده بر پرنده آزمایش تعیین نسبت هتروفیل ها به لنفوسیت ها می باشد.
که در نتیجه استرس، نسبت هتروفیل ها در مقایسه با لنفوسیت ها افزایش پیدا می کند.
۲- شمارش گلبول های سفید خون (WBC): استرس باعث کاهش تعداد لکوسیت ها در خون جوجه ها می شود.
٣- اندازه گیری میزان تيتر آنتی بادی خون: همان طور که بیان شد تیتر آنتی بادی در بروز استرس کاهش می یابد.
۴- اندازه گیری وزن اندام های لنفاوی (بورس فابریسیوس، تیموس، طحال): که در بیشتر مواقع وزن اندام های لنفاوی کاهش پیدا می کند.
۵- اندازه گیری سرعت تنفس و ضربان نبض: تحت شراط استرس زا سرعت تنفس افزایش می یابد تنفس با خروج دی اکسید کربن از بافت های بدن و ورود اکسیژن موجب تعديل دمایی بدن حیوان می گردد.
نقش تاج، ریش و پاها در خنک کردن طيور طيور دفع گرما از بدن خود را بطور دائم تنظیم می کنند.
یک مکانیسم مهم در انجام این فرآیند تنظیم میزان جریان خون در بافت های سطحی مخصوصا تاج، ریش و پاها است.
گاهی اوقات این قسمت های بدن در ملامسه سرد احساس می شوند ولی زمانی که پرنده نیاز به دفع حرارت دارد گرم حس خواهند شد.
در مواقع گرم با اتساع عروق خونی سطحی بدن و افزایش جریان خون در آنها گرمای اضافی از اندام های درونی به قسمت سطحی بدن منتقل می شود و به دلیل سطح تماس مستقیم و گسترده این اندام با محیط بیرون حرارت اضافی به بیرون دفع می گردد.
با افزایش بیشتر دمای محیط، پر ها باز می شوند و از سطح بدن جدا نگهداشته شده و حرارت از قسمت های بی پر در سطح بدن که اکنون با هوای بیرون در تماس هستند در محیط اطراف دفع می شود.
در چنین وضعیتی مصرف آب افزایش یافته و میزان فعالیت طیور کاهش می یابد تا از تولید حرارت بیشتر در نتیجه فعالیت عضلانی جلوگیری شود. همچنین مصرف غذا برای کاستن از حرارت تولید شده کاهش می یابد.
بعلاوه کاهش مصرف غذا مکانیسم فیزیولوژیک بسیار مهم و مطمئنی برای تنظیم دمای بدن است.
لازم به ذکر است که بخش عمده ای از انرژی سوخت و ساز مصرفی توسط طیور به گرما تبدیل شده و باید به محیط بیرون دفع گردد.
اگر دما باز هم زیادتر شود توانایی دفع حرارت از طریق تشعشع، انتقال و جابجایی کاهش می یابد و طیور شروع به له له زدن می کنند.
له له زدن باعث دفع حرارت از طریق تبخیر آب از سطح درونی دستگاه تنفسی می شود.
خنک کننده های تبخیری وسیله اصلی تنظیم دمای بدن در حالت تنش گرمایی می باشند.
چنانچه هوای تنفسی خیلی مرطوب باشد کارآیی این روش بسیار محدود می شود.
بنابراین همراه بودن حرارت بالا و رطوبت زیاد بسیار تنش زاتر از هنگامی است که پرنده فقط تحت تاثیر حرارت بالا قرار دارد.
لازم است در هنگامی که از خنک کننده های آبی برای سرد کردن سالن مرغداری در هنگام گرما استفاده می شود این مسئله در نظر گرفته شود.
در چنین موقعیتی باید مواظب بود تا رطوبت نسبی هوای سالن از ۷۰ درصد بیشتر نشود در غیر اینصورت کارآیی له له زدن پایین آمده و خسارت ناشی از تنش گرمایی افزایش می یابد.
دفع حرارت از طریق تبخیر در موقع له له زدن ابتدا باعث ارتعاش نای شده که در نتیجه ورود و خروج سریع هوا از دهان و قسمت های ابتدایی نای در هنگام باز بودن دهان ایجاد می شود.
ارتعاش سریع نای به مقدار کمی انرژی نیاز دارد که گرمای زیادی ایجاد نمی کند.
مزیت این عمل، تبخیر آب از سطح داخلی دهان است، بدون این که شش ها دخالتی داشته باشند.
تلف شدن طیور در اثر گرما چنانچه طیور در معرض دمای بیشتر از ۲۷ درجه سانتی گراد قرار بگیرند معمولا له له می زنند، که در نتیجه آن تبخیر آب از کیسه های هوایی و سپس شش ها صورت می گیرد.
با فعال شدن شش ها، دفع دی اکسید کربن از خون افزایش می یابد و در نهایت تعادل اسید_باز به هم خورده و PH خون افزایش می یابد.
اگر دمای بدن طیور به ۴۴ درجه سانتی گراد و بالاتر از آن برسد سرعت تنفس کم می شود ولی حجم هوای تنفسی افزایش می یابد که با حرکت کند قفسه سینه شناخته می شود.
اگر دما باز هم بیشتر شود مکانیسم های تنظیم کننده دفع حرارت از بدن ناکافی بوده افزایش دمای بدن کشنده خواهد بود.
موقعی که دمای سالن به ۳۲ سانتی گراد و بالاتر از آن برسد بعضی از طیور بی حال می شوند و به صورت نفس زنان روی زمین می افتند و تلف می شوند.
در طیور سنگین و چاق مشکل جدی تر است در حالی که طیور جوان و کوچک کمتر در معرض خطر جدی قرار دارند.
چنانچه دمای سالن به بیش از ۴۰ درجه سانتی گراد برسد تلفات به شدت افزایش می یابد و خسارت شدیدی وارد می کند.
مدیریت گله جوجه های گوشتی در شرایط استرس گرمایی استرس گرمایی در طیور منجر به افزایش تعداد تنفس، افزایش pH خون، تولید لاشه های سبک تر و پرچرب تر، افزایش دفع الكترولیت های خون از قبیل سدیم، پتاسیم، کلسیم و بی کربنات، رقیق شدن خون و همچنین کاهش هماتوکریت می شود.
بعضی عوامل مدیریتی از قبیل تهویه مناسب سالن، ، کاهش تراکم سالن و عادت دادن طیور به گرما و اعمال محدودیت غذایی، اصلاح ترکیب جيره، حذف پروتئین اضافی جیره و افزودن برخي الكترولیت ها و ویتامین ها در تخفیف استرس گرمایی موثر می باشد.
انرژی جیره در شرایط استرس گرمایی باید از مواد خوراکی غنی از چربی تامین گردد.
پلیت و کرامبل بهترین شکل غذا در این شرایط می باشد.
مصرف آب خنک نیز سبب کاهش شدت تنفس (حدود ۶۰ درصد) می شود.
اضافه نمودن کلرید پتاسیم به آب آشامیدنی زنده مانی را تا ۷۳ درصد افزایش می دهد.
افزودن ویتامین E و ویتامین C به جیره مقاومت طیور در مقابل استرس گرمایی را افزایش می دهد.
افزودن ۰/ ۵ درصد بیکربنات سدیم و ۰/۳ تا ۱ درصد کلرید آمونیوم یا زئولیت سدیم آلکالوز حاصل از استرس گرمایی را کاهش می دهد.
افزودن بتائین سبب افزایش عملکرد جوجه های گوشتی می گردد.
بعلاوه استفاده از تهویه مناسب سبب کاهش ۲۰-۳۰ درصدی مرگ و میر و ۲-۳ درصدی ضریب تبدیل می شود.
تدابیر تغذیه ای هنگام افزایش سریع درجه حرارت محیط، مصرف خوراک برای مدتی در سطح طبیعی باقی می ماند؛ لذا حرارت افزایشی ناشی از خوراک با دوره حداکثر استرس گرمایی همراه می شود.
در دمای بالا این عکس العمل ۴-۵ ساعت پس از مصرف خوراک به بیشترین مقدار خود می رسد و اثر آن ممکن است ۸-۱۰ ساعت هم ادامه یابد. حرارت متابولیکی تولیدی در پرندگان گرسنه (در محدودیت غذایی) ۲۰-۷۰ درصد کمتر از پرندگان تغذیه شده می باشد.
در شرایط استرس گرمایی که ۲ ساعت بعد از مصرف غذا دمای بدن ۷-۱۲ درصد افزایش می باید
محدودیت غذایی مانع از مرگ و میر می شود.
غذا باید ترجیحا ۶ ساعت قبل از شروع استرس برداشته شوند.
این امر سبب افزایش زنده مانی می شود ولی تاثیر منفی بر عملکرد دارد. محدودیت غذایی نسبت به عادت دادن طیور به گرما دارای اهمیت کمتری است.
انرژی دریافتی مهمترین ماده ی غذایی محدود کننده ی عملکرد پرندگان در دمای بالاست.
با افزایش دمای محیطی به بالای ۲۱ درجه سانتی گراد انرژی لازم برای نگه داری حدود ۳۰ کیلو کالری در روز کاهش می یابد.
اگرچه انرژی لازم برای نگه داری در دماهای بالا کمتر است، ولی بیشتر انرژی بوسیله اتلاف هدر می رود.
غذای مصرفی تقریبا ۱ / ۷۲ درصد به ازای هر ۱ درجه سانتی گراد تغيير در دمای هوا (بین ۱۸- ۳۲ درجه سانتی گراد) کاهش می یابد.
اگر چه زمانی که دما بین ۳۲ – ۳۸ درجه سانتی گراد باشد این کاهش بسیار بیشتر است (۵ درصد افزایش به ازای هر ۱ درجه سانتی گراد). در صورت افزایش انرژی جیره باید تمامی مواد مغذی دیگر را نیز متناسب با آن افزایش داد.
به حداقل رساندن مقدار اسیدهای آمینه اضافی به بهبود مصرف خوراک منجر می شود.
در بین مواد غذایی جیره، پروتئین بیشترین حرارت افزایشی را دارد.
همچنین جیره با پروتئین کم بر عملکرد جوجه های گوشتی زمانی که دمای هوا زیاد است، اثر منفی دارد.
جیره با پروتئین ۱۵-۲۰ درصد حرارت تولیدی را افزایش می دهد و سبب افزایش هورمون تیروئید (۱۳) در جوجه های گوشتی می شود.
بعلاوه کمبود آرژنین، لیزین، ایزوليسين، متیونین و تریپتوفان سبب افزایش T3 پلاسما و افزایش حرارت تولیدی در جوجه های گوشتی تغذیه شده با جیره دارای پروتئین کم می شود.
افزایش ماده خشک در ران و بال ها در جوجه های گوشتی زمانی که با جیره دارای پروتئین کم تغذیه می شدند و اغلب در شرایط استرس گرمایی بودند مشاهده شده است.
تغذیه جوجه های گوشتی با جیره دارای سطح پروتئین بالا در دمای ۳۲ درجه سانتی گراد سبب افزایش انرژی نگه داری و کاهش عملکرد جوجه های گوشتی در شرایط استرس گرمایی می شود.
در برنامه تغذیه ای انتخابی، انرژی جیره باید از مواد خوراکی غنی از چربی (چربی یا روغن هایی با اسید چرب اشباع بیشتر) مثل سبوس داخلی برنج و یا روغن های گیاهی تامین و طی ساعات خنک شبانه روز بخشی از آن در صبح و قسمتی نیز در غروب به مصرف برسد؛ زیرا چربی باعث افزایش خوش خوراکی می شود، به علاوه چربی با کاهش سرعت عبور مواد هضمی و در نتیجه افزایش استفاده از مواد غذایی ارزش کالریک بیشتری فراهم می نماید.
تراکم انرژی در مدت استرس گرمایی باید ۱۰ درصد افزایش یابد در حالی که تراکم دیگر مواد غذایی بایستی ۲۵ درصد افزایش یابد.
پرندگان انرژی زیادی را صرف استفاده از غذا می کنند به همین دلیل غذاهایی با تراکم بالا مفيد هستند. بایستی توجه داشت که پلیت و کرامبل بهترین شکل غذا در شرایط گرم می
باشد.
در بین مواد مغذی (کربوهیدرات، پروتئین و چربی)، چربی ها بیشترین مقدار آب را تولید می کنند (۱ / ۶ گرم به ازای تجزیه ی هر گرم چربی) به این دلیل تغذیه ی چربی در زمان استرس گرمایی به خنک کردن بدن طیور کمک می کند.
در تحقیقات نشان داده شده که مصرف آب خنک در طی دوران تنش گرمایی باعث کاهش شدت تنفس
حدود ۶۰ درصد) می شود.
دمای آب شرب باید ۱۵-۲۰ درجه کمتر از درجه حرارت محیط بوده و تعداد آبخوری ها حداقل ۵۰ درصد افزایش یابد. از آنجایی که افزایش مصرف آب دمای بدن را کاهش می دهد پیشنهاد شده است که دمای آب در طول مدت استرس گرمایی ۲۰ درجه سانتی گراد باشد و طبق گزارشات جوجه های گوشتی که تحت شرایط استرس گرمایی قرار گرفته اند اگر به مقدار ۳۰ میلی لیتر بر کیلوگرم وزن زنده، آب با دمای ۴۱ درجه سانتی گراد بنوشند دمای بدن تغییر نمی کند ولی زمانی که آب با دمای ۱۲ / ۷ درجه سانتی گراد بنوشند دمای بدن ۱ درجه سانتی گراد کاهش می یابد.
ویتامین ها و الکترولیت ها در اثر استرس گرمایی ابقا پتاسیم در بدن کاهش می یابد.
برای جلوگیری از عدم تعادل پتاسیم در شرایط استرس گرمایی، مقدار پتاسیم جیره برای جوجه های گوشتی ۱٫۵ درصد در نظر گرفته می شود. اضافه کردن کلرید پتاسیم به آب آشامیدنی بطور معنی داری میزان زنده مانی را از ۱۵ درصد به ۷۳ درصد افزایش می دهد.
در آزمایشی ۱۲۰ جوجه گوشتی ۱ روزه را در ۴ گروه بطور تصادفی قرار دادند (جیره پایه، ۴۰۰ میلی گرم کرومیوم در کیلو گرم جیره، ۲۵۰ میلی گرم در کیلوگرم آسکوربیک اسید و ۴۰۰ میلی گرم کرومیوم در کیلوگرم جیره به همراه ۲۵۰ میلی گرم در کیلوگرم آسکوربیک اسید). جیره حاوی ویتامین C و کرومیوم (بطور جداگانه یا مرکب) موجب افزایش وزن گیری جوجه ها و غذای دریافتی شدند.
هم چنین این تیمارها موجب افزایش وزن لاشه نیز شدند.
میزان اسید اسکوربیک پلاسمای طیور در معرض استرس گرمایی کاهش می یابد.
بعلاوه میزان کسر تنفسی بطور معنی داری کم می شود که این امر نشان دهنده افزایش اکسیداسیون چربی ها یا نوسازی گلوکز می باشد.
سرکوب سیستم ایمنی در این شرایط اتفاق می افتد.
تمام این تغییرات موجب افزایش اسید آسکوربیک مورد نیاز می شود؛ به همین دلیل افزودن ۲۵ میلی گرم ویتامین C به ازای ۱ کیلوگرم جیره سبب حفاظت طیور در برابر استرس گرمایی می شود.
ویتامین E به مقدار قسمت در میلیون ۸۰ در طول استرس گرمایی مفید می باشد.
استرس گرمایی جذب کلسیم و تبديل D3 به شکل فعال آن را که برای جذب و استفاده کلسیم ضروری است کاهش می دهد.
افزایش بیش از اندازه مقدار کلسیم، مصرف غذا را کاهش می دهد به همین دلیل کلسیم باید جداگانه به عنوان غذای انتخابی داده شود.
نتیجه بهتر با تغذیه کلسیم در بعد از ظهر به دست آمده است.
حداقل اندازه صدف و سنگ آهک جهت تامین کلسیم جیره و برای بهبود فعالیت سنگدان ۱ میلی متر می باشد. الکترولیت ها بویژه بی کربنات سدیم ۵/ ۰ درصد یا ۰٫۳ تا ۱ درصد کلرید آمونیوم و یا زئولیت سدیم می تواند الكالوز حاصل از استرس گرمایی را کاهش دهد.
بی کربنات سدیم موجب تحریک مصرف آب و غذا در دمای بالای محیطی می شود.
با افزودن این ترکیبات به غذای جوجه های گوشتی تحت استرس گرمایی، وزن گیری آنها تا ۰٫۹ درصد افزایش می یابد.
- دما مناسب سالن پرورش قارچ خوراکی
- کنترل دمای گلخانه خیار
- ساخت گلخانه و تجهیزات گرمایشی مورد نیاز
- به راحتی یک گلخانه کوچک احداث کنید
- روش های گرم کردن خانه بدون بخاری یا تهویه مطبوع
